يكي از نوادگان هولاكو كه غازان خان نام داشت از بزرگترين افراد اين خاندان شمرده مي شود. غازان خان از بت پرستي دست كشيد و دين اسلام را پذيرفت و نام 'محمود' برخود گذاشت.

غازان خان وزيري دانشمند داشت به نام خواجه رشيدالدين فضل الله كه در بيشتر دانش هاي زمان استاد بود و اين مرد لايق و با كفايت شاه مغول را برآن داشت كه كارهاي كشور را اصلاح كند و به راهنمايي هاي او در ايران آبادي بسيار شد و آسايش مردم فراهم گرديد. مدرسه ها و كتابخانه ها و مسجدهاي بزرگ و حمام ها و عمارت هاي خوب ساخته شد و اندكي از ويراني ها و ستمكاري هاي قوم پليد مغول جبران شد. پايتخت غازان خان شهر تبريز بود.

چون غازان خان در سال 703 درگذشت برادرش الجايتو كه از جانب غازان خان فرمانرواي خراسان بود به تبريز آمد و برتخت سلطنت نشست. اين پادشاه هم دين اسلام را پذيرفت و نام خود را 'محمد' گذاشت و به خدابنده معروف شد. وزارت سلطان محمد همچنان با خواجه رشيدالدين فضل الله بود. در زمان او پايتخت از تبريز به سلطانيه منتقل شد و در آن شهر به فرمان شاه آباداني بسيار كردند.

غازان خان پس از ورود به تبريز به خاطر مردم با فرهنگ و آب و هواي بسيار زيباي شنب غاران تصميم به پايتخت قرار دادن تبريز گرفت و خود نيز در منطقه شنب غازان يا شام غازان قلعه و بارويي بسيار مستحكم بنا كرد. تبريز در اين دوره به نهايت زيبايي رسيد به طوريكه كتابخانه بزرگ و رصد خانه شنب غازان تا مدتها شهره خاص و عام بود.غازان خان پس از مرگ در همينجا آرميد و شايد اگر زلزله‌هاي مهيب تبريز امان ميداد, شكوه شنب غازان در قرن بيست و يكم چشمها را خيره مي‌ساخت.

غازان خان ايلخان مغول

«703 - 694ق / 1330 - 1295 م»

با دستگيري و قتل بايدو در ذي القعده 694 ق / اكتبر 1295 م،

 غازان خان، در ذي الحجه 694 ق / اواسط اكتبر 1295 م ايلخان مغول شد
و چون به تشويق امير نوروز ، پيش از عزيمت به جنگ با بايدو اسلام آورده بود، در همان آغاز حكومتش تمام حكام و عمال مغول را به قبول اسلام ترغيب يا الزام كرد.
غازان كه پس از قبول دين اسلام نام محمود بر خود گذاشت ، در قلمرو خود به ايجاد نظم، امنيت و وضع قواعد و مباني عادلانه اهتمام بسيار به جا آورد، به طوري كه مجموعه قوانيني تحت ياساي غازاني تهيه كرد كه ملاك عمل ديوانيان باشد.

غازان در تختگاه خود تبريز، دستور داد تا تمامي معابد بت پرستان و همچنين كليساهاي مسيحي و كنيسه‏هاي يهوديان را ويران سازند.

پادشاهي غازان خان، فصل جديدي در حكومت ايلخانان

غازان، صدر جهان زنجاني را صاحب ديوان كرد و امير نوروز را منصب امير الامرايي داد.

اما اسلام آوردن او مورد پسند عده‏اي از امراء و شاهزادگان مغول واقع نشد به همين دليل او خود را به قتل عده زيادي از اين مخالفان ناچار يافت.

با آغاز پادشاهي غازان، دوران جنگهاي داخلي و خانوادگي ايلخانان كه پس از مرگ ارغون شروع شده بود، پايان يافت.

دوراني كه خرابي و ويرانيهاي زيادي به بار آورده بود.

غازان ، كوشيد تا با پيگيري سياستي نو،وبرقراري آرامش، بر زخمهاي كهنه‏اي كه يكي پس از ديگري بر پيكر فرسوده ايران زمين وارد آمده بود، درمان گذارد به طوري كه در جبران مافات گذشتگان سعي و اهتمام فراوان مي‏ورزيد و سنتهاي نيكو از خود بر جاي نهاد.

از سوي ديگر با وجود روابط دوستانه و ارسال هدايا براي خان تازه مغولستان از اظهار تابعيت به وي خودداري كرد، زيرا جانشينان قوبيلاي را شايسته آن نمي‏دانست كه خود را در تبعيت از آنان ملزم بيند.

 

جنگهاي داخلي و خارجي در زمان غازان خان

غازان در سفر به بغداد به زيارت كربلا رفت، به شام يك بار لشكر كشيد و دمشق را نيز فتح كرد «699 ق / 1299 م»

اما چند سال بعد لشكر او در منطقه‏اي به نام مرج الصُّفر نزديك دمشق از سپاه مصر شكست خورد چنان كه تلفات و اسيران بسياري داد «رمضان 702 ق / آوريل 1303 م».
اين شكست به شدت موجب تأثر و تكدر خاطر غازان شد.

قيام آلافرنگ پسر گيخاتو هم، كه ظاهراً در رأس يك فرقه الحادي - پيروان يعقوب باغباني - قرار گرفته بود «ربيع الثاني 703 ق / نوامبر 1303 م» اين تأثر را دو چندان كرد. ولي سرانجام غازان موفق شد ياران آلافرنگ را مجازات كند، اما خود او را بخشيد.
تا اين كه سرانجام چندي بعد در حوالي قزوين بعد از نه سال سلطنت در سن سي و سه سالگي وفات يافت «شوال 703 ق / مي 1304 م».

به اين ترتيب جنازه‏اش به تبريز منتقل شد و آن جا در شنب غازان كه از بناهاي خود او بود با آيين مسلماني دفن شد.

سلطان محمود غازان خان معروف ترين شاه مغول در 694 هجري تبريز را مقر حكومت قرار داد و آن را به منتهاي درجه عظمت و بزرگي و آباداني رسانيد. در اين زمان تبريز نه تنها در آذربايجان و ايران، بلكه در شرق نزديك و ميانه نيز مركز بازرگاني و صنعت و جايگاه علم و تمدن شد. در اين عصر، غازان خان در روستايي به نام شام در كنار آجي چاي آباداني هاي بزرگي انجام داد و مقبره با شكوه شام غازان يا نشيب غازان را بنا كرد. تجارت و داد و ستد به علت برقراري امنيت و رفاه و ازدياد جمعيت رونق يافت و بازارهاي زيادي ساخته شد.

نوع مطلب : غازان خان.، 
برچسب ها :